Emre ERGÜL
İran’ın cumartesiyi pazara bağlayan gece, İsrail’e 170 drone, 30 seyir füzesi ve 120 balistik füze ile yaptığı hava saldırısı, dünyada farklı tepkilere neden oldu. İsrail’in ABD, İngiltere ve Fransa’nın da yardımıyla drone ve füzelerin “yüzde 99’unu” havada imha etmeleri ve sadece 1 çocuğun havadan düşen parçalardan yaralanması, bir kesim tarafından “Danışıklı dövüş” olarak algılandı. Bir kesim ise “Bu, İran’ın askeri gücüyle ilgili bir filmin fragmanıydı” diye düşünüyor.
Nedeni ise, 5 İran füzesinin İsrail’in milyar dolarlık Demir Kubbe sistemini aşıp İsrail topraklarına ulaşması… 4 füze, Negev’deki Nevatim Askeri Üssü’ne düştü. BBC’ye göre iki füze piste, bir füze bir hangara, bir diğeri ise kullanılmayan bir hangara isabet etti. 5’nci füze ise İsrail’in kuzeyindeki bir radar sistemine teğet geçip boş alanda patladı. Saldırının detayları da gün yüzüne çıkmaya başladı: Hava silahları sadece İran topraklarından atılmadı.
Irak ve Suriye’deki Hizbullah; Yemen’deki Husi merkezlerinden de fırlatmalar oldu. Hatta ABD’nin Yemen’deki bir rampa sistemi ile 3 füzeyi havalanmadan yerde vurduğu iddialar arasında… Operasyonun toplam maliyetini Tahran açıklamadı. İran resmi haber ajansları, sadece seyir füzesi olarak “Paveh,” balistik füze olarak da “Emad”ların kullanıldığını açıkladı.
Paveh, Soumar seyir füzeleri grubunun bir üyesi. 2015’te geliştirildi; menzili bin 650 kilometre… Emad da Şahab-3 orta menzilli balistik füzeden türetildi. Menzili bin 700 kilometre… İran geliştirdiği silahlarla ilgili hiçbir bilgiyi yayınlamadığı için füzelerin maliyetiyle ilgili resmi bir bilgi yok. İran muhalif sitelerine yansıyan rakamlara göre ise Emad ve Paveh’lerin tanesinin maliyeti 100 bin ila 200 bin dolar arasında…
Balistik füze ile seyir füzesi arasındaki fark ne?
Balistik füzeler isimlerini izlediği yoldan alırlar. Yani fırlatıldıktan sonra balistik bir yörüngede hareket ettikleri için bu isimle anılmaktadırlar. Menzillerine göre, “Taktik Balistik Füze,” “Kısa Menzilli,” “Orta Menzilli,” “Uzun Menzilli” ve “Kıtalararası Balistik Füze” diye ayrılırlar. Durdurulması en zor silahlardan biridir.
Nedeni, çok yüksek irtifalara kadar yükselip daha sonra yerçekiminin etkisiyle çok büyük süratlerle dalışa geçmelerinden kaynaklıdır. Seyir (Cruise) füzeleri de balistikler gibi hareket eder. Üzerinde envaiçeşit güdüm sistemi bulundurmakla beraber havada anlık hedef değişikliği gibi çok özel yeteneklere sahiptir. Boyutları, harp başlıkları, hızları, menzilleri, ekstra diğer bazı özellikleri gibi dinamikler değişkenlik gösterebilir.
İsrail, İran’ın her 1 balistik füzesine karşı tanesi 3.5 milyon dolarlık Arrow kullandı
İran’ın hava saldırısının İsrail’e maliyeti, daha ilk günden açıklandı. Bir general, İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth’a verdiği demeçte, “4-5 milyar şekele mal oldu” dedi. Bu da 1.08 ila 1.35 milyar dolar anlamına geliyor. İsrail, havadan tehditlere karşı Demir Kubbe (Iron Dome) sistemini kuruyor. Ülkenin dört bir yanında 10 Demir Kubbe bataryası var.
Radar, düşman füzesi tespit ettiğinde, Arrow-2 ya da David’s Sling (Davud Sapanı) füzesi fırlatılıyor ve düşman füzesi havada imha ediliyor. “İran’ın bir balistik füzesini engellemek için kullanılan bir Arrow füzesinin maliyeti 3.5 milyon dolar” diyen general şöyle devam ediyor: “Bir David’s Sling füzesinin maliyeti ise İran insansız hava araçlarını engellemeye katılan uçak türlerine ek olarak 1 milyon dolar.”
O gece fırlatılan Arrow ya da David’s Sling füzesinin toplam sayısı açıklanmadı. Buna, İsrail jetlerinin 6 saat boyunca alarmda durması, bazılarının havalanması, askeri üs kullanımları da eklenince general de İsrail medyası da 1 milyar doların üzerinde bir maliyete ulaştı. Bir İsrailli akademisyen de 1 gecelik savunma için harcanan bu paranın İsrail ekonomisine çıkartacağı faturanın çok ağır olacağını ve ilerde hissedileceğine dikkat çekti.
-Arrow-2: İsrail’in ABD’nin finansal desteğiyle geliştirdiği kısa ve orta menzilli balistik füzelere karşı savunma sağlayan sistem. Geliştirilmesine 1986’da başlandı.
-David’s Sling: Davud Sapanı… İsmini sapanına koyduğu taşla Calut’u iki kaşının ortasından vurup öldüren Hz. Davud’tan alır. Taktik balistik füzeleri, seyir füzelerini engellemek için tasarlandı. Menzili: 40-300 km
“İran’ın 9 ölümcül silahı”
İran’ın İsrail’e en yakın sınırından uzaklığının tam bin kilometre olduğunu hatırlatalım ve Economic Times’ın “İran’ın 9 ölümcül silahları” diye adlandırdığı füze sistemlerine bir bakalım…
-Emad: Kuzey Kore’nin Nodong füzesini örnek alan Şahab-3 füzesinin bir çeşididir. Menzili: Bin 700 km Savaş başlığı: 750 kg Hata payı: 10-50 metre
-Paveh: Mezili: Bin 650 km Özelliği: Hedefe ulaşmadan önce gerekli ölçüde dolaşarak hedefe başka bir yönden saldırır.
– Şahab-3: İran tarafından geliştirilen orta menzilli, sıvı yakıtlı, karada taşınabilir bir balistik füzedir. Taşıdığı yük: Bin 200 kg Menzil: Bin km (Daha hafif yükle 2 bin km)
Gadır: Kadr-110 olarak da bilinen Gadır-110, İran tarafından geliştirilen orta menzilli bir balistik füzedir. Menzili: Bin 500 km Uzunluğu: 15.5 metre Ağırlığı: 15 ton
-Fettah-2: İran’da geliştirilen hipersonik füzenin yeni versiyonu. Halen geliştirilme aşamasında. Özelliği: Ramjet motoru yerine sıvı yakıtlı roket motoru kullanıyor. Menzili: Bin 500-bin 800 km arası
– Secil: İran tarafından geliştirilen iki aşamalı, katı yakıtlı, orta menzilli bir balistik füzedir. Uzunluğu: 18 m Çapı: 1.25 m Toplam fırlatma ağırlığı: 23 bin 600 kg Menzil: 2 bin km Taşıdığı patlayıcı: 700 kg
-Khaibar: Khorramshahr füze ailesinin dördüncü nesil orta menzilli balistik füzesidir. Menzil: 2 bin km Savaş başlığı: Bin 500 kg
-Kheibar Shekan: İran tarafından geliştirilen orta menzilli bir balistik füze. 2022’de tanıtıldı. Menzili: Bin 400 km
-Hajj Qassem: İran tarafından geliştirilen orta menzilli bir balistik füze. Adını Ocak 2020’de ABD tarafından suikasta uğrayan İranlı komutan Kasım Süleymani’den alıyor. Menzili: Bin 400 km Savaş başlığı: 500 kg
ABD’li yetkililere göre İsrail, İran’ı değil ‘vekilleri’ni vuracak
ABD’li yetkililer, İsrail’in İran’a doğrudan vereceği yanıtın sınırlı olacağına ve Tel Aviv’in Tahran yönetiminin vekil güçlerine odaklanacağını düşünüyor. ABD’nin NBC News televizyonundaki habere göre, ABD’li yetkililerin değerlendirmesi İsraillilerle saldırı öncesi yapılan görüşmelere dayanıyor.
İsrail’in yaklaşımının değişmiş olabileceğine dikkati çeken yetkililer, İran’ın saldırısında ciddi hasar oluşmaması nedeniyle Tel Aviv’in Tahran’a daha az agresif karşılık verebileceğine işaret etti. Yetkililer, İsrail’in İran’a doğrudan vereceği yanıtın sınırlı olacağına ve bunun yerine Tahran yönetiminin vekil güçlerine odaklanacağına dikkati çekerek, Tel Aviv’in “Suriye’deki İran bağlantılı gruplara veya Lübnan’daki Hizbullah hareketine” saldırı düzenleyebileceği değerlendirmesinde bulundu.
Tahran’dan açıklama: Tüm havalimanları açık
İran Havalimanları Şirketi, ülkedeki havalimanlarından tüm yönlere uçuşların açık olduğunu duyurdu. Tesnim Haber Ajansı, İran Havalimanları Şirketi tarafından yapılan yazılı açıklamayı yayımladı. Açıklamada, “Şu anda ülkenin havalimanlarında herhangi bir uçuş kısıtlaması bulunmuyor. İran’dan tüm yönlere seferler açık ve bu konuda bir sorun yok” ifadeleri kullanıldı. İran’ın 13 Nisan’da İsrail’e saldırısının ardından ülkede uçuşlar bir süreliğine iptal edilmişti.
Irak ve Katar Hava Yolları, İran’a seferleri başlattı
KatarHava Yolları, İran’ın 13 Nisan’da İsrail’e gerçekleştirdiği hava saldırılarının ardından iptal ettiği İran’a uçak seferlerini yeniden başlattığını duyurdu. Katar Hava Yolları’ndan yapılan yazılı açıklamada, İran’ın çeşitli şehirlerine gerçekleştirilen uçuşların yeniden başladığı belirtildi. Açıklamada Tahran, Meşhed, Şiraz ve İsfahan ile haftalık 20 uçuşun yeniden başladığı kaydedildi. IrakHavaYolları da İran seferlerini yeniden başlattığını duyurdu. Irakresmi haber ajansı INA’nın haberine göre,IrakHavaYolları’ndan yapılan açıklamada, İran’aseferlerin dünden itibaren başladığı bildirildi.
United Airlines Tel Aviv uçuşlarını geçici askıya aldı
ABDhavayoluşirketlerindenUnitedAirlines firması, TelAviv’e uçuşlarını”bölgedeki güvenlik durumu” dolayısıylaaskıyaaldığını açıkladı. Şirketin yaptığı açıklamada, pazartesi günküTelAvivve salı günkü Ammanuçuşlarınınaskıyaalındığı bildirildi. Bölgedeki durumun yakından takip edildiği kaydedilen açıklamada, uçuşların, hem yolcular hem de mürettebat için güvenli olduğuna emin olduktan sonra normale döneceği belirtildi. Açıklamada, bölgede görevli bulunan mürettebatın da güvenlik tamamen sağlanana kadar başka bir lokasyona geçişlerinin sağlandığı ifade edildi.
THY’den iptal edilen seferlere ücretsiz rezervasyon
Türk Hava Yolları (THY), İran ile İsrail arasında yaşanan gerginlik nedeniyle iptal edilen Irak, Ürdün ve Lübnan seferleriyle ilgili yaptığı yeni açıklama ile yolcuların ücretsiz rezervasyon değişikliği yapabileceğini duyurdu: “Irak, Ürdün ve Lübnan’daki mevcut durum sebebiyle, 13 Nisan ve öncesinde düzenlenmiş biletler için 13-22 Nisan arasındaki Irak, Ürdün ve Lübnan varışlı ve çıkışlı seferlere kayıtlı tüm yolcularımızın 22 Nisan’a kadar işlem yaptırmaları kaydıyla rezervasyon değişiklikleri ücretsiz yapılacaktır. İade talepleri ise bilet kuralları kapsamında yapılacaktır. Bilet süresinin uzatılmasıyla ilgili değişiklik cezası alınmaksızın biletin geçerliliği 31 Mayıs tarihine kadar uzatılabilecektir.
